De lijnkleuren van de tramlijnen
Het systeem
In 1903 ontwikkelden medewerkers van de toenmalige "Gemeentetram" een lijnkleurensysteem dat, achteraf gezien, even simpel als geniaal bleek. De lijnkleuren verschenen in 1904 voor het eerst op de koersborden en de glaasjes in de verlichte lantaarns op het dak van de elektrische trams in Amsterdam. Gelijktijdig voerde men de lijnnummers in, waardoor een tramlijn zowel aan het nummer als aan de kleur herkend kon worden. Onderstaande foto laat zien hoe lange tijd de lijnkleuren werden toegepast.
Foto gemaakt bij het voormalige 'Haarlemmermeerstation' in 2005 door onbekende fotograaf
Herkenbaarheid
De lijnkleuren waren met name van belang op de trajecten met een aantal parallel lopende lijnen. Vooral in de avonduren was een tramlijn daardoor eerder aan de lijnkleur te herkennen dan aan het nummer. De lijnkleuren werden in die tijd ook gebruikt in de kaarten van het tramnet, zoals te zien is op de plattegrond van het tramnet uit 1906.
Voor de lijnkleuren koos men in eerste instantie voor de primaire kleuren groen, geel en rood. Enkele jaren later werd dit uitgebreid met blauw en wit en tenslotte ook nog met roze. Met deze kleuren konden verschillende combinaties worden gemaakt. Men hanteerde een vast patroon voor de vlakverdeling van de glaasjes.
Kleurencombinaties
Aan de wijze van combineren van kleuren was herkenbaar in welk deel van Amsterdam het eindpunt van de tramlijn lag. De diagonale combinatie werd gebruikt voor de lijnen die hun eindpunt in het Zuidwestelijke deel van de stad hadden. De verticale combinatie gaf aan dat een lijn het Centraal Station vanuit oostelijke richting naderde. De kleuren die voor de combinaties werden gekozen, waren zoveel mogelijk afkomstig van de lijnen die parallel liepen.
Bij het combineren van de kleuren werd er wel voor gezorgd dat dit geen verwarring kon opleveren. Combinaties van geel met wit of groen met blauw werden daarom niet gebruikt, omdat de kleuren in deze combinaties te weinig contrasteerden. Blauw en groen verschilden te weinig van elkaar in een combinatie met geel of wit. Als gevolg hiervan werd de combinatie blauw/geel gekozen in plaats van geel/blauw als tegenhanger van geel/groen. Wit en geel verschilden te weinig van elkaar in een combinatie met rood of groen. Daardoor werd de combinatie rood/wit gekozen in plaats van wit/rood als tegenhanger van geel/rood. En als tegenhanger van de combinatie blauw/geel werd weer wit/blauw gekozen. Tegenover de combinatie groen/rood werd rood/blauw gebruikt. Tenslotte werd de combinatie groen/wit gekozen als tegenhanger van wit/blauw.
Opmerkelijk is dat in drie gevallen, bij lijn 18, 21 en 52, de combinatie andersom en dus eigenlijk foutief is gemaakt. Het is niet duidelijk of dit per ongeluk is gebeurd of opzettelijk.
De kleuren die thans gebruikt worden, hebben de volgende RAL-codes:
groen = 6018;
geel = 1021;
rood = 3000;
blauw = 5015;
roze = 3014.
Nadere uitleg
Door te klikken op onderstaande links kunnen de pagina's geraadpleegd worden die een nadere uitleg geven van de systematiek van het lijnkleurensysteem. Bovendien tonen de pagina's aan de hand van recente foto's hoe de lijnkleuren er in de praktijk uitzien of uitzagen.
De lijnen in de binnenstad
De verbindingen met het Centraal Station
De lijnen naar de buurten
De buurtverbindingslijnen
De overige lijnen
Het verwisselen van de lijnkleuren
Bijzondere lijnkleuren
Lijnfilms
Op aparte pagina's zijn de huidige lijnfilms van het trammaterieel te zien van het BN-materieel, als van het nieuwste Siemens-materieel. Ook is er een pagina die een nadere uitleg geeft van mogelijk toekomstige tramlijnen en hun lijnkleuren. Aan de hand van recente foto's wordt getoond hoe de lijnkleuren er in de dagelijkse praktijk uitzien of uitzagen.